Natuur

NATUURONTWIKKELING EN NATUURBEHEER

Landgoed Kasteelhoeve Cartils omvat 33 hectare aan graslanden en landschapselementen waarbij de volgende onderverdeling gemaakt kan worden; van 14 hectare werd de agrarische status omgezet naar natuurterrein, 16 hectare met een agrarische bestemming wordt door middel van agrarisch natuur- en landschapsbeheer beheerd, 2,2 hectare wordt als regulier agrarische grasland beheerd en 0,8 hectare bestaat uit een beuken-, spar- en wilgenbosje gelegen tegen het talud van de voormalige stoomtramlijn Maastricht-Vaals.

NATUURTERREINEN

In februari 2015 werd 14 hectare agrarisch grasland omgezet naar natuurterrein. Een langdurig proces, zowel de planning- en omzettingsperiode alsook de daarop volgende herinrichtingperiode kosten veel tijd.

Het natuurterrein bestaat uit 2 deelgebieden, deelgebied “ Cartils ” omvat 8 hectare en is gelegen in het beekdal van de Eyserbeek.

Dit deelgebied wordt doorsneden door de Eyserbeek waardoor twee sterk van elkaar verschillende terreinen ontstaan zijn. De bodem van het zuidelijk van de Eyserbeek gelegen hoge en drogere gedeelte bestaat uit een ooivaaggrond terwijl het natte tot zeer natte deel ten noorden van de Eyserbeek uit een bodem van bosveen en waardveen bestaat.

Ook de inrichting en het beheer van deze twee terreinen verschillen sterk van elkaar, het grotere noordelijke terrein is vanwege de natte omstandigheden, de nabijheid van de Eyserbeek en de aanwezigheid van kwel ingericht als nat schraalland, dotterbloemhooiland en kamgrasweide. Vanaf eind mei is het een zeer prachtig bloemenparadijs.

Daarnaast werd er in 2016 in dit deel ook een amfibieënpoel aangelegd.

Een oude greppel in het terrein, gelegen vlak naast het wandelpad, vormt het domein voor de in Nederland zeer zeldzame gele zegge. Daarnaast zijn er verschillende plekken met bron- en moerasvegetaties die met name belangrijk zijn voor de vlinderpopulaties (zoals Sleedoornpage en Aardbeivlinder).

Het drogere hoger gelegen zuidelijk deel is ingericht als kruiden- en faunarijk grasland waar soorten als de Grote centaurie en Herfsttijloos een kans krijgen zich te ontwikkelen. Dit hoger gelegen terrein is ontsloten door een van de wandelpaden van waaruit men een prachtig uitzicht heeft op het lager gelegen natte gedeelte en het overig landgoed. Eind 2016 wordt er nog een bomenrij geplant bestaande uit Fladderiepen. Een apart afgebakend deel van dit deelgebied vormt de steile zuidhelling van de Eyserbeek, dit deel is gelegen vlak naast het wandelpad en omvat enkele oude kleigroeves, deels begroeid doch de grootste is onbegroeid en ligt duidelijk herkenbaar vlak naast het wandelpad.

In de steile beekhelling liggen enkele bronbosjes.

Deelgebied ” Biesberg ” omvat 6 hectare en is gelegen op een vrij steile zuidhelling bij de Eyserbosschen. De inrichting en het beheer van dit voormalig akkerbouwperceel is er opgericht om het perceel om te vormen tot een schraal kalkgrasland met graften en bosjes. Hoewel er nog een aantal zeer oude graften aanwezig waren werd er in 2016 nog eens enkele honderden meters aan graften aangelegd welke aangeplant werden met sleedoorn, hazelaar, eenstijlige meidoorn, tweestijlige meidoorn, Gelderse roos en Spaanse aak.

Kalkgraslanden staan bekend om hun soortenrijkdom en bijzondere kalkminnende soorten als kalkwalstro, Duitse gentiaan, franjegentiaan, breed fakkelgras, ruw parelzaad, soldaatje, bijenorchis en muggenorchis. Een deel van het terrein grenst direct aan de Eyserbosschen met daarin mooi ontwikkelde eiken-haagbeukenbos. In de Eyserbosschen staan zeer waardevolle orchideeën en leven bijzondere diersoorten als grote bosmuis, boommarter, das, hazelworm en diverse soorten vleermuizen. De randen van de Eyserbosschen en de graften worden gebruikt door kenmerkende doelsoorten als bos(rand)vlinders (zoals eikepage, kaasjeskruiddikkopje en sleedoornpage) en vogels als de wielewaal, groene specht en diverse soorten roofvogels en uilen.

AGRARISCH NATUUR- EN LANDSCHAPSBEHEER

Op deze percelen wordt gewerkt met beheermaatregelen die zijn gericht op de instandhouding van soorten, zowel voor planten alsook voor insecten, vogels, amfibieën en zoogdieren. Agrarisch natuurbeheer kan veel betekenen voor de ontwikkeling van bloemen- en insectenrijke graslanden.

Ook de aanleg en onderhoud van landschapselementen zoals struweelhagen, meidoornhagen en struweelranden zijn hierop gericht.

De beheermaatregelen zijn drastisch en wijken sterk af van het gangbare agrarische gebruik van grasland, zo vindt er geen bemesting plaats, geen chemische onkruidbestrijding en gemaaid wordt er pas na 15 juni. Beweiding vindt voornamelijk plaats door de schaapskudde van Raymond Houben uit Ransdaal.

Op deze wijze wordt ruim 16 hectare van het landgoed beheerd, merendeels zijn dit de droge hoger gelegen percelen op lössgrond.

De percelen met agrarisch natuur- en landschapsbeheer zijn zeer populair bij talrijke vogel- en zoogdiersoorten. Blauwe reigers, buizerds, torenvalken, uilen, fazanten, reeën en dassen zijn vaste bewoners van het landgoed. De kerkuil heeft zijn nestkast in de grote voormalige graanschuur en brengt jaarlijks een drietal jongen groot. Vanaf 2016 is ook de rode wouw, een betrekkelijk weinig in Nederland broedende arendachtige, een vaste gast op Cartils.

De belangrijkste doelsoort voor het beheer op Cartils vormt echter de grauwe klauwier, een in Zuid-Limburg zeer zeldzame zangvogel, die zich sinds 2017 thuis voelt op het landgoed.

In een holle weg, aan de noordzijde van het landgoed, liggen enkele dassenburchten.